Tanpa tutur katula-tula katali guru lagune tembang ing dhuwur yaiku

Gatekna tembang Gambuh ing ngisor iki ! Sekar Gambuh ping catur,Kang cinatur polah kang kalantur,Tanpa tutur katula-tula katali,Kadaluarsa katutuh,Kapatuh pan dadi awon. Guru wilangan lan guru lagune tembang Gambuh gatra kaping telu yaiku?

  1. 10i
  2. 12a
  3. 10a
  4. 12i
  5. Semua jawaban benar

Berdasarkan pilihan diatas, jawaban yang paling benar adalah: D. 12i.

Dari hasil voting 987 orang setuju jawaban D benar, dan 0 orang setuju jawaban D salah.

Gatekna tembang Gambuh ing ngisor iki ! Sekar Gambuh ping catur,Kang cinatur polah kang kalantur,Tanpa tutur katula-tula katali,Kadaluarsa katutuh,Kapatuh pan dadi awon. Guru wilangan lan guru lagune tembang Gambuh gatra kaping telu yaiku 12i.

Pembahasan dan Penjelasan

Jawaban A. 10i menurut saya kurang tepat, karena kalau dibaca dari pertanyaanya jawaban ini tidak nyambung sama sekali.

Jawaban B. 12a menurut saya ini 100% salah, karena sudah melenceng jauh dari apa yang ditanyakan.

Jawaban C. 10a menurut saya ini juga salah, karena dari buku yang saya baca ini tidak masuk dalam pembahasan.

Jawaban D. 12i menurut saya ini yang paling benar, karena kalau dibandingkan dengan pilihan yang lain, ini jawaban yang paling pas tepat, dan akurat.

Jawaban E. Semua jawaban benar menurut saya ini salah, karena setelah saya cari di google, jawaban tersebut lebih tepat digunkan untuk pertanyaan lain.

Kesimpulan

Dari penjelasan dan pembahasan diatas, bisa disimpulkan pilihan jawaban yang benar adalah D. 12i

Jika masih punya pertanyaan lain, kalian bisa menanyakan melalui kolom komentar dibawah, terimakasih.


Tanpa tutur katula-tula katali guru lagune tembang ing dhuwur yaiku

Contoh Tembang Macapat Pangkur

Mingkar-mingkuring ukara
Akarana karenan mardi siwi
Sinawung resmining kidung
Sinuba sinukarta
Mrih kretarta pakartining ilmu luhung
Kang tumrap ing tanah Jawa
Agama ageming aji.


Guru Gatra : 7

Guru Wilangan : 8,11,8,7,12,8,8

Guru Lagu :a,I,u,a,u,a,I

Artine :

Membolak-balikkan kata

Karena hendak mendidik anak

(Tersirat dalam indahnya tembang)

(Dihias penuh warna )

(Agar menjiwai hakekat ilmu luhur)

(Yang ada di tanah Jawa/nusantara)

(Agama “pakaian” diri)

Contoh Tembang Macapat Sinom

Nulada laku utama 
(Mencontohlah perilaku yang utama)
Tumrape wong tanah Jawi 
(Bagi orang di tanah Jawa)
Wong agung ing Ngeksiganda 
(Orang besar dari Ngeksiganda/Mataram)
Panembahan Senopati 
(Panembahan Senopati)
Kepati amarsudi 
(Sangat tekun berusaha)
Sudane hawa lan nepsu 
(Mengurangi hawa nafsu)
Pinepsu tapa brata 
(Dengan cara laku prihatin/bertapa)
Tanapi ing siyang ratri 
(yang dilakukan siang dan malam)
Amamangun karyenak tyasing sesami
(Berkarya membangun ketenteraman hati sesama)

Guru Gatra : 9

Guru Wilangan : 8,8,8,8,7,8,7,8,12

Guru Lagu :a,I,a,I,I,u,a,I,i

Contoh Tembang Pucung

Ngelmu iku kalakone kanthi laku
(Ilmu itu hanya dapat diraih dengan cara dilakukan dalam perbuatan)
Lekase lawan kas
(Dimulai dengan kemauan)
Tegese kas nyantosani
(Artinya kemauan yang menguatkan)
Setya budaya pangekese dur angkara
(Ketulusan budi dan usaha adalah penakluk kejahatan)

Guru Gatra : 4

Guru Wilangan : 12,6,8,13,

Guru Lagu :u,a,I,a

Contoh Tembang Macapat

Sekar gambuh ping catur,
(Tembang gambuh keempat)
Kang cinatur polah kang kalantur,
(Yang dibicarakan tentang perilaku yang kebablasan)
Tanpa tutur katula-tula katali,
(Tanpa nasihat terjerat penderitaan)
Kadaluwarsa kapatuh,
(Terlanjur menjadi kebiasaan)
Kapatuh pan dadi awon.
(Kebiasaan bisa berakibat buruk)

Guru Gatra : 5

Guru Wilangan : 8,10,12,8,8

Guru Lagu :u,u,I,u,o

Contoh Tembang Kinanthi

Mangka kanthining tumuwuh,

Salami mung awas eling,

Eling lukitaning alam,

Dadi wiryaning dumadi,

Supadi nir ing sangsaya,

Yeku pangreksaning urip.

Padahal bekal hidup,

selamanya waspada dan ingat,

Ingat akan pertanda yang ada

di alam ini,

Menjadi kekuatannya asal-usul, supaya lepas dari sengsara.

Begitulah memelihara hidup.

Guru Gatra : 6

Guru Wilangan : 8,8,8,8,8,8

Guru Lagu :u,I,a,I,a,i

Contoh Tembang Dhangdanggula

Lamun sira ameguru kaki
(Jika engkau meminta nasehat dariku)
Amiliha manungsa sanyata
(Pilihlah manusia sejati)
Ingkang becik martabate
(Yang baik martabatnya)
Sarta weruh ing ukum
(Serta mengenal hukum)
Kang ibadah lan kang wirangi
(Yang taat beribadah dan menjalankan ajaran agama)
Sukur oleh wong tapa ingkang wus amungkul
(Apalagi mendapat orang suka perihatin yang sudah mumpuni)
Tan gumantung liyan
(Yang tak tergantung orang lain)
Iku wajib guronana kaki
(Kepadanyalah engkau wajib berguru)
Sartane kawruhanana
(Serta belajar padanya)

Guru Gatra : 9

Guru Wilangan : 10,10,8,7,9,13,6,10,8

Guru Lagu :I,a,e,u,I,u,a,I,a


You're Reading a Free Preview
Pages 6 to 10 are not shown in this preview.

Tembang Gambuh merupakan bagian dari tembang klasik Jawa yaitu tembang macapat. Tembang macapat sendiri memiliki beberapa jenis dan urutan yang menggambarkan perjalanan hidup manusia, yaitu Maskumambang, Mijil, Sinom, Kinanthi, Asmaradhana, Gambuh, Dhandaggula, Pangkur, Durma, Megatruh, dan Pocung. Tembang ini perlu diketahui mengenai tembang tersebut adalah muatannya. Tembang gambuh berisi nasihat-nasihat untuk generasi muda yang sarat makna. Mulai dari tingkah laku, menjalin hubungan dengan masyarakat, toleransi, persaudaraan, dan kebersamaan.

Kesenian tembang Jawa memiliki watak yang berbeda-beda. Tembang Gambuh memiliki watak atau nilai-nilai yang bisa kita ambil mengenai kekeluargaan dan juga kebersamaan. Begitu pula dengan kehidupan rumah tangga, perlunya saling menjaga, melindungi, dan mengayomi.

A. Arti Tembang Gambuh

Gambuh (kecocokan) ing basa jawa yakuwe "jumbuh utawa sarujuk" sing duweni arti cocok (Gambuh dalam bahasa Jawa artinya cocok). Tembang iki nggambaraken komitmen menungsa sing wis wara-wara katresnan lan siap kanggo dumunung mudhun. Gancarne tembung gambuh yakuwe salah sawijine tembang kang ngandhung akeh piwulang (Karangan tembang gambuh merupakan salah satu tembang yang mengandung banyak pelajaran)..

Saben tembang macapat kaiket wewaton/pugeran : guru gatra, guru wilangan, guru lagu (Setiap nyanyian macapat terikat uturan guru gatra, guru wilangan, dan guru lagu). 

Tanpa tutur katula-tula katali guru lagune tembang ing dhuwur yaiku

  1. Guru (pathokan/aturan) gatra (larikan) yakuwe cacahe gatra saben sapada (bait). Tembang gambuh guru gatrane ana 5. (Aturan baris yaitu jumlah baris dalam satu bait. Lagu gambuh memiliki 5 baris setiap bait)
  2. Guru wilangan (bilangan utawa jumlah) yakuwe cacahe (etungane) wanda (suku kata) saben sagatra. Tembang gambuh guru wilangane ana 7, 10, 12, 8, 8.(Aturan bilangan/jumlah adalah jumlah suku kata setiap baris. Tembang gambuh memiliki 7, 10, 12, 8, 8 suku kata setiap barisnya).
  3. Guru lagu/dhing-dhong yakuwe tibaning swara ing pungkasaning (sing keri dhewe) gatra. Guru lagune tembang gambuh yakuwe : u, u, i, u, o. (Guru lagu yaitu jatuhnya suara di bagian akhir baris. Tembang gambuh memiliki guru lagu u, u, i, u, o.)

Ayo nliti aturane tembang Gambuh :

1. Guru Gatra

Sekar gambuh ping catur = Gatra 1

Kang cinatur polah kang kalantur = Gatra 2

Tanpa tutur, katula-tula kalantur = Gatra 3

Kadaluarsa katutuh = Gatra 4

Kapatuh pan dadi awon = Gatra 5

2. Guru Wilangan

Sekar gambuh ping catur = 7

Kang cinatur polah kang kalantur = 10

Tanpa tutur, katula-tula kalantur = 12

Kadaluarsa katutuh = 8

Kapatuh pan dadi awon = 8

3. Guru Lagu/Dhing-dhong

Sekar gambuh ping catur = tiba swara suku (u)

Kang cinatur polah kang kalantur = Tiba swara suku (u)

Tanpa tutur, katula-tula kalantur = Tiba swara wulu (i)

Kadaluarsa katutuh = Tiba swara suku (u)

Kapatuh pan dadi awon = Tiba swara taling tarung (o)

Wacanen kanti titi tegese tembung-tembung angel ing tembang gambuh iki (Bacalah dengan teliti kata-kata sulit yang terdapat pada tembang gambuh ini) !

No.TembungBanyumasanBahasa Indonesia
1.SekarTembangNyanyian
2.CaturPapatEmpat
3.CinaturDirembug, dikhandakakeDibicarakan
4.PolahTingkah lakuTingkah laku
5.KalanturKebablasenMelenceng
6.Katula-tulaPijer cilakaSelalu celaka
7.KataliKecencangTerjerat
8.KadaluarsaKeliwat wektuneTerlewat dari batas waktu
9.KatutuhDiaraniSebutan
10.KapatuhDadi PakulinanMenjadi kebiasaan
11.AwonAla, elekJelek

B. Ngerteni Isine Tembang (Mengartikan isi Tembang)

Anggone nembang gambuh sing kaping papat iku arep nyritakake tumindak/tingkah laku sing kebablasen (Ketika menyanyikan tembang gambuh yang keempat akan menceritakan tingkah laku yang melenceng). Saking suwene wis ketali ora bisa owah maneh tansah tumindak ala (Terlalu lama terjerat sehingga  tidak bisa berubah lagi untuk selalu berbuat jahat). Tumindake mau malah dadi sebutan (Tindakannya tersebut menjadi sebutan).  Kancane ngundange nganggo sebutan sing ala mau (Temannya memanggil menggunakan sebutan yang jelek tadi). Yen wis dadi pakulinan tegese wis angel maneh ngowahi satemah dadi budaya ala (Jika sudah menjadi kebiasaan artinya sudah sulit merubah, malah menjadi kebiasaan yang jelek).

Tuladhanae (Contohnya)

Bocah mau yen njaluk gelem, nanging yen dijaluki ora oleh (Anak tersebut mau meminta, namun jika dimintai tidak mau). Kancane banjur menehi sebutan "si kikir" (Teman-temanya memberi sebutan "si kikir"). Nganti wis tua barang esih  disebut si kikir (Sampai tua masih disebut si kikir). Sapa sing pengin duwe sebutan ala kaya kuwe? (Siapa yang ingin memiliki sebutan jelek seperti itu?).

Ana pocapanipun,

adiguna adigang adigung.

Pan adigang kidang adigung pan esthi,

adiguna ula iku.

Telu pisan mati sampyuh.

Ana (ada) pocapanipun (istilah), adiguna adigang adigung. Ada istilah adiguna, adigang dan adigung. pan (yang) adigang (adigang) kidang (kijang) adigung (adigung) pan (itulah) esthi (gajah), adiguna (adiguna) ula (ular) iku (itulah). Adigang dikiaskan seperti kijang, adigung dikiaskan seperti gajah, adiguna adalah ular. Telu (tiga) pisan (sekalian) mati (mati) sampyuh (bersamaan). Tiga sekalian mati bersamaan.

Tegese pocapan adigang, adigung, adiguna ngendel-ngendelake pintere, kekuwatane, lan gedhene (Arti ucapan adigang, adigung, adiguna adalah hanya mengandalkan kepintaran, kekuwatan, dan kekuatan fisik). Para pujangga anggone menehi pitutur ora diceplosake, nanging diumpamakake (Para pujangga dalam memberikan nasehat tidak diucapkan langsung namun menggunakan perumpamaan). Adigang diumpamakake kidang iku wong sing ngendelake kekuwatane (Adigang diumpamakan kijang yang mengandalkan kekuatannya), adigung diumpamakake esthi utawa gajah kuwe ngendel-ngendelake gedhene (Adigung diumpamakan dengan gajah yang mengandalkan kekuatan fisiknya), adiguna diumpamakake ula sing pamer kepinterane (Adiguna diumpamakan ular yang memamerkan kepintarannya). Kewan telu mau mati dening watak sing ngendel-ngendelake mau (Ketiga hewan tersebut mati karena mengandalkan kepintaran, kekuatan, dan kekuatan fifiknya).

C. Ayo Rengeng-rengeng Gambuh

Gambuh

Wis tiba mangsa labuh,

Wis wayahe padha ulur jagung,

Kanggo jagan sadurunge panen pari,

Prayogane uga nandur,

Mbayung bayem lombok terong.

Wus tiba mangsa labuh. ( sudah datang musim penghujan ) Wus wayahe padha nandur jagung. ( waktunya menanam jagung ) Kanggo jagan, sak durunge panen pari. ( Untuk cadangan sebelum panen padi ) Sak liyane uga nandur... ( selain itu juga menanam ) Kacang bayem lombok terong. ( kacang bayam cabe terong)

Sasi Oktober bar ketiga ngerak nyedhaki mangsa udan maneh (Bulan Oktober setelah mangsa ketiga mendekati musim hujan lagi), iku jenenge mangsa labuh (itu namanya mangsa labuh). Cara jawa jenenge mangsa kapat (Menurut orang jawa itu namanya mangsa kapat). Udan sepisanan nggrangsang wiji-wiji woh-wohan pada thukul (Hujang sekali merangsang biji-biji buah-buahan tumbuh). Wiji utawa winih jagung, bayem, terong, lombok uga thukul (Biji atau benih jagung, bayam, terung dan cabai juga tumbuh), banjur dithandur ing sawah utawa tegalan (kemudian ditanam di sawah atau tegalan).

Sebab nandur pari butuh banyu akeh, mula ngenteni udan (Sebab menanam padi membutuhkan air yang banyak sehingga menunggu hujan). Sadurunge panen pari wis duwe panenan jagung, lombok, lan liya-liyane (Sebelum panen padi sudah memiliki hasil panen jagung, lombok, dan lainnya). Mula ora perlu samar yen kekurangan pangan (Sehingga tidak perlu khawatir kekurangan pangan).

Ayo Nyinauni Arane Wektu (Belajar Nama-nama Waktu)

  1. mangsa labuh = wektu ketiga ganti arep udan (Mangsa ketiga menunggu hujan)
  2. mangsa mareng = wektu udan ganti arep ketiga (Musim hujan menuju ketiga).
  3. mangsa rendeng = wektu akeh udan (musim banyak hujan).
  4. mangsa ketiga = wektu akeh panas (Hujan jarang terjadi ).
  5. bedhug = wektu jam 12.00 awan (Jam 12 siang).
  6. surup = jam 17.30 (Matahari terbenam)
  7. byar = Jam 05.00 ( Matahari terbit)
  8. jago kluruk pisan = Jam 03.00 (Jago berkokok sekali)
  9. titiyoni = Jam 01.00 (Dini hari)
  10. lingsir wengi = Jam 02.00 (Menjelang malam)

Ayo Nyinau Jenise Tanduran (Belajar Jenis-jenis Tanaman)

  1. Pala Kesimpar = wite nlosor wohe katon contone semangka lan timur (tumbuhannya menjalar dan buahnya kelihatan contohnya semangka dan ketimun)
  2. Pala kependhem = wohe kependem contone tela, gembili, tales. uwi (Buahnya terpendam contohnya singkong, gembili, talas, dan uwi).
  3. Pala kirna/kitri = tanduran pekarangan contone jeruk, pelem, duren, klapa, nangka (Tanaman pekarangan contohnya jeruk, mangga, durian, nangka, dan kelapa).
  4. Empon-empon = tanduran apotek hidup contone jahe, kunir, laos, temu lawak (Tanaman apotek hidup contohnya jahe, kunyit, lengkuas, dan temu lawak).
  5. Pala wija = tanduran ing tegal sakliyane pari contone jagung, kedele, wijen (Tanaman tegalan selain padi contohnya jagung, kedelai, dan wijen).
  6. Janganan = tanduran kanggo sayur contone bayem, kangkung, kobis (Tanaman untuk sayuran misalnya bayam, kangkung, dan kubis)

Gambuh

Lumrahe tani utun,

Padha raket anggone dha srawung

Gotong royong nyambut gawe nandur pari

Kerjane padha gumregut

Sanggan entheng ora abot

Basa Kramane

No.TembungBasa Krama
1.LumraheLimrahipun
2.PadaSami
3.RaketLengket
4.AnggoneAnggenipun
5.DhaSami
6.SrawungSrawung
7.NandurNanem
8.PariPantun
9.GumregutGumregut
10.SangganTanggel jawab
11.EnthengRingan
12.OraBoten
13.AbotAwrat

Posted by Nanang_Ajim

Mikirbae.com Updated at: 3:45 PM